Jak się chronić przed kleszczami?

Kleszcze to małe pajęczaki, które mogą przenosić groźne dla zdrowia choroby odkleszczowe, takie jak borelioza czy kleszczowe zapalenie mózgu. Kleszcze żyją w miejscach z dużą ilością roślinności, takich jak lasy, łąki, parki czy ogrody. Są aktywne głównie w okresie od marca do listopada, gdy temperatura powietrza wynosi powyżej 7-10°C. Jak więc skutecznie się przed nimi chronić?

Nosić odpowiedni ubiór

Najlepiej wybierać jasne kolory, które ułatwiają zauważenie kleszcza na ubraniu. Zaleca się zakładać długie spodnie (nogawki można wpuścić do skarpetek), koszulę z długim rękawem, czapkę lub kapelusz na głowie. Unikać luźnych i zwiewnych materiałów, które mogą ułatwić kleszczowi dostęp do skóry.

Stosować preparaty odstraszające kleszcze

Na rynku dostępne są różne repelenty, czyli substancje zawierające dietylotoluamid (DEET) lub inne składniki aktywne, które odstraszą kleszcze na kilka godzin. Repelenty należy rozpylać na ubranie i odsłoniętą skórę (z wyjątkiem twarzy), zgodnie z zaleceniami producenta.

Unikać miejsc zagrożonych kleszczami

Kleszcze często czyhają na przydrożnych trawach, krzakach, liściach czy gałęziach. Dlatego warto chodzić środkiem ścieżek i trzymać się z dala od obrzeży lasu czy polany. Jeśli chcemy zbierać kwiaty lub zioła, to lepiej robić to na środku polany i dopiero po wyschnięciu rosy.

Dokładnie sprawdzać ciało po powrocie z terenów zielonych

Kleszcze mogą się przyczepić do dowolnej części ciała, ale najczęściej wybierają miejsca ciepłe i wilgotne, takie jak pachwiny, pachy, szyja, głowa czy za uszami. Dlatego należy uważnie obejrzeć całe ciało, w tym włosy i skórę głowy. Jeśli mamy zwierzęta domowe, to również należy je sprawdzić pod kątem obecności kleszczy.

Szybko i prawidłowo usuwać kleszcze

Jeśli zauważymy kleszcza na skórze lub ubraniu, to należy go jak najszybciej usunąć. Im dłużej kleszcz żeruje na naszym ciele, tym większe jest ryzyko zakażenia chorobami odkleszczowymi. Do usunięcia kleszcza najlepiej użyć specjalnego zestawu lub pęsety i uchwycić go jak najbliżej skóry. Następnie należy pociągnąć go ku górze zdecydowanym ruchem, nie kręcąc ani nie zgniatając go. Nie należy smarować kleszcza żadną substancją ani podgrzewać go np. papierosem czy zapałką. Po usunięciu kleszcza należy zdezynfekować miejsce ukłucia i obserwować je w kierunku pojawienia się rumienia wędrującego lub innych objawów zakażenia. Rumień wędrujący to charakterystyczna zmiana skórna, która może świadczyć o boreliozie. Jest to czerwona plama, która stopniowo się powiększa i ma centralne przejaśnienie. Rumień może pojawić się od kilku dni do kilku tygodni po ukąszeniu przez kleszcza i zwykle nie boli ani nie swędzi. Jeśli zauważymy taką zmianę, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza.

Inne objawy zakażenia Borrelia burgdorferi, czyli bakterii wywołującej boreliozę, to:

– gorączka
– bóle głowy
– bóle stawów i mięśni
– powiększenie węzłów chłonnych
– osłabienie i zmęczenie
– zaburzenia neurologiczne, takie jak porażenie nerwu twarzowego, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych czy zapalenie nerwów obwodowych
– zmiany skórne, takie jak obrzęk limfatyczny, zanik skóry czy rumień wielopostaciowy
– zaburzenia sercowe, takie jak zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie osierdzia czy zaburzenia rytmu serca
– zaburzenia stawowe, takie jak zapalenie stawów lub zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa

Borelioza jest chorobą wieloukładową i może mieć różne postacie kliniczne. Dlatego ważne jest wczesne rozpoznanie i leczenie antybiotykami. Nieleczone zakażenie może prowadzić do powikłań i trwałych uszkodzeń narządów.

Poza boreliozą kleszcze mogą przenosić także inne choroby, takie jak:

– kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) – wirusowa choroba ośrodkowego układu nerwowego, która objawia się gorączką, bólami głowy, nudnościami, wymiotami i sztywnością karku. W cięższych przypadkach może dojść do zapalenia mózgu lub rdzenia kręgowego z ryzykiem trwałego kalectwa lub śmierci. Nie ma leczenia przyczynowego KZM, dlatego jedynym sposobem ochrony jest szczepienie.
– anaplazmoza – bakteryjna choroba krwi, która objawia się gorączką, dreszczami, bólami głowy, mięśni i stawów oraz osłabieniem. Może także powodować niedokrwistość, małopłytkowość i zaburzenia krzepnięcia krwi. Leczenie polega na podawaniu antybiotyków.
– babeszjoza – pierwotniakowa choroba krwi, która objawia się gorączką, dreszczami, potliwością, bólami głowy i mięśni oraz żółtaczką. Może także powodować niedokrwistość hemolityczną i niewydolność nerek. Leczenie polega na podawaniu leków przeciwmalarycznych i antybiotyków.